Κήρυγμα Kυριακής της Τυρινής Αποστολικό ανάγνωσμα
(Ρωμ. 13, 11-14, 4)
Η επιλογή του σημερινού αποστολικού αναγνώσματος είναι από την προς Ρωμαίους επιστολή του αποστόλου Παύλου και σχετίζεται με την επερχόμενη περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Το κύριο μήνυμα της περικοπής είναι η νήψη και η εγρήγορση στον πνευματικό αγώνα· κύρια χαρακτηριστικά της ζωής Χριστιανού, τα οποία αν και είναι πάντοτε επίκαιρα μα πολύ περισσότερο τονίζονται στην παρούσα φάση της προετοιμασίας για το Πάσχα.
Σε κάθε εποχή, πολύ δε περισσότερο στο παρελθόν, οι άνθρωποι ήταν συνδεδεμένοι με τη γη και τα προϊόντα της, είτε ως γεωργοί, είτε ως κτηνοτρόφοι· έτσι, λοιπόν, ήταν εξαρτημένοι άμεσα από τις καιρικές συνθήκες, αφού η ζωή και η επιβίωσή τους επηρεαζόταν από τις όποιες αλλαγές του καιρού και για τον λόγο αυτό αποτελούσε καθημερινή μέριμνα η μελέτη του ουρανού και των σημαδιών που θα τους βοηθούσε να λάβουν τις σωστές αποφάσεις για τη βιοτή τους. Ο χρόνος με τις εποχές ήταν ακόμη ευδιάκριτος κι οι εργασίες, τα ταξίδια, ιδίως τα θαλάσσια, κι οι εκστρατείες περιορίζονταν από τον καιρό, έτσι ο χειμώνας με τα κρύα και τα χιόνια αποκλείε τους ανθρώπους από κάθε εξωτερική δραστηριότητα· όλα αυτά καθιστούσαν τους ανθρώπους περισσότερο συμφιλιωμένους με κόσμο και τη φύση. Συνεπώς, η κατανόηση των σημαδιών του καιρού, για τους ανθρώπους αποτελούσε πρωταρχικό μέλημα και η αναγνώρισή τους ήταν μέρος της κοινής σοφίας της εποχής εκείνης, έπρεπε δηλαδή στον σωστό καιρό να κάνουν αυτά που δεν μπορούσαν να κάνουν σε άλλη εποχή. Η κάθε εποχή έχει τις προτεραιότητες και τις ανάγκες της.
Την γνωστή αυτή κατάσταση αξιοποιεί ο απόστολος Παύλος για δείξει ότι όπως στην καθημερινότα η γνώση του καιρού και η επιλογή κι αξιοποίηση του κατάλληλου χρόνου συνιστά βασική πρακτική αρετή του ανθρώπου, έτσι και στην πνευματική ζωή η συνειδητοποίηση της νέας εποχής που ανέτειλε με την πίστη στον Χριστό αποτελεί στοιχειώδη σοφία και σύνεση. Επίσης, όλοι γνωρίζουμε ότι σε κάθε εποχή υπάρχουν προτεραιότητες που σε μεγάλο μέρος εξαρτώνται από τον κατάλληλο καιρό, ακόμη χωρίς να το πολυσκεφτόμαστε θέτουμε προτεραιότητες και στην κάθε ημέρα, διότι άλλα πράγματα μπορούμε να κάνουμε όσο υπάρχει το φως την ημέρας και άλλα το βράδυ με το σκοτάδι.
Στην καινούργια ημέρα που ανέτειλε ο Χριστός στην ζωή μας με το βάπτισμα, είχαμε την πρωτόγνωρη εμπειρία να αντικρύσουμε το κόσμο και τις ομορφιές του λουσμένα στο φως της αγάπης και της ελευθερίας Του· είδαμε τους ανθρώπους και τα χρώματα για πρώτη φορά να λάμπουν, και δίχως φόβο ατενίσαμε τον ουρανό. Η παραπάνω εμπειρία ήταν διαμετρικά αντίθετη με το σκοτάδι και την παγωνιά που ζούσαμε πριν, γιαυτό και στην νέα εποχή που ανέτειλε, νέες ανάγκες και προτεραιότητες πρυτανεύουν. Τώρα που το φως ανέτειλε και θαυμάσαμε τον νέο κόσμο της Βασιλείας του Θεού, παραμερίζουμε, δηλαδή κλωτσάμε με δύναμη πίσω μας, αυτό θα πει το «ἀποθώμεθα», όλο το κακό παρελθόν και αγκαλιάζουμε την καινούργια ζωή που μας χαρίζει ο Χριστός.
Την νέα ζωή που ζούμε, την αναγνωρίζουμε σαν δώρο του Θεού και την τιμάμε έτσι· το παρελθόν έχει διαγραφεί, κι ό,τι αν είχαμε κάνει τότε είναι σβησμένα από το αίμα του Χριστού. Αφού απολακτίσαμε το παρελθόν, καθαροί τώρα μπορούμε να εξοπλισθούμε με όλα εκείνα τα απαραίτητα εφόδια για να χαρούμε και να αντιμετωπίσουμε τις ανάγκες της νέας ζωής. Το σπουδαιότερο που λαμβάνουμε ως δώρο για να πορευθούμε στην νέα ζωή μας δεν είναι απλά καινούργια και καθαρά ρούχα, ή μία πανοπλία για να αντιμετωπίσουμε τα «πνευματικά τῆς πονηρίας», δηλαδή τις επιθέσεις του πονηρού και των ανθρώπων του, αλλά τον ίδιο τον Κύριο του παντός, τον Ιησού Χριστό.
Με την βάπτιση βγαίνουμε από την κολυμβήθρα στην νέα ζωή που μας χαρίζει ο Χριστός, όπως ο αναστημένος από το μνήμα με νέα ζωή, δίχως οφειλές και ενοχές. Αν κάποτε στα παραμύθια περίμεναν να βρουν και να πιούν το αθάνατο νερό για να ζήσουν αιώνια, εμείς τώρα δεν έχουμε ανάγκη από κάτι τέτοιο γιατί έχουμε την πραγματικά τροφή που αθάνατοποιεί, το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, που θα πει ότι έχουμε ενσωματωθεί στο Σώμα Του και έτσι ζούμε παντοτινά μαζί Του.
Ο Χριστός δεν μας προσφέρει καλές ιδέες, ή όμορφες σκέψεις για να μας παρηγορήσει από τα βάσανα της ζωής, αλλά μας προσφέρει μία καινούργια ζωή, την ζωή Του, για να μπορέσουμε έτσι να χαρούμε την υιοθεσία που μας προσφέρει, «ὡς πάντα ἡμῖν τῆς θείας δυνάμεως αὐτοῦ τὰ πρὸς ζωὴν καὶ εὐσέβειαν δεδωρημένης διὰ τῆς ἐπιγνώσεως τοῦ καλέσαντος ἡμᾶς διὰ δόξης καὶ ἀρετῆς, δι᾿ ὧν τὰ τίμια ἡμῖν καὶ μέγιστα ἐπαγγέλματα δεδώρηται, ἵνα διὰ τούτων γένησθε θείας κοινωνοὶ φύσεως ἀποφυγόντες τῆς ἐν κόσμῳ ἐν ἐπιθυμίᾳ φθορᾶς», (Β´Πέτρ. 1, 3-4). Και τέλος, αφού κατακτήσουμε την ζωή αυτή θα μπορέσουμε να απολαύσουμε και την συνέχειά της με την Δευτέρα Παρουσία, στα δεξιά Του, «δεῦτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ πατρός μου, κληρονομήσατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπὸ καταβολῆς κόσμου» (Ματθ. 25, 34).
Καλή Τεσσαρακοστή!
Κυριακή της Τυρινής Ευαγγελικό ανάγνωσμα
(Ματθ. 6,14-21)
Η «επί του όρους ομιλία» στα κεφάλαια 50 μέχρι 70 του κατά Ματθαίον ευαγγελίου, ή «επί τόπου πεδινού» στο 6ο κεφάλαιο του κατά Λουκάν, που ξεκινούν με τους γνωστούς «μακαρισμούς», και αποτελεί την προγραμματική διακήρυξη και εξαγγελία της φύσεως και του περιεχομένου της βασιλείας του Θεού. Η βασιλεία αυτή όπως περιγράφεται δεν έχει καμμία σχέση με αυτό που ήθελαν οι Σαδδουκαίοι και οι Φαρισσαίοι και παρουσιάζαν στους ανθρώπους της εποχής, αλλά όπως την αποκαλύπτει ο Υίος και Λόγος του Θεού, διότι ο μόνος που μπορεί να μιλήσει για τον Θεό είναι μόνον ο Θεός, (Εφεσ. 4, 8-14). Στην βασιλεία του Θεού οι όροι και τα μεγέθη ξεπερνούν τα όρια και την φαντασία του ανθρώπου· ο πτωχός κι ο πλούσιος, ο επιτυχημένος κι ο αποτυχημένος αντιμετωπίζονται με άλλα κριτήρια, όπως τα βλέπει ο Θεός.
Στο ξεκίνημα, λοιπόν, της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, η Εκκλησία χρησιμοποιεί το παραπάνω Ευαγγελικό ανάγνωσμα για να μας υπενθυμίσει ότι οι όροι της ευσεβείας και της εν γένει ζωής μας, χρειάζεται να αρμόζουν με το πνεύμα που μας δίδαξε ο Χριστός για να αναγνωρίζονται από τον Θεό. Όλες οι πράξεις του ανθρώπου, εμφανείς και αφανείς, αποτυπώνουν, εκφράζουν κι αποκαλύπτουν ποίος είναι ο «κρυπτός τῆς καρδίας ἄνθρωπος» (Α´ Πέτρ. 3,4)· έτσι, λοιπόν ο Χριστός ελέγχει τρείς από τις πιο βασικές δράσεις της ζωής μας για να υπογραμμίσει ότι εκείνο που τις καθιστά ευάρεστες και αποδεκτές από τον Θεό δεν είναι αυτό που εμείς σαν άνθρωποι τονίζουμε, αλλά το εσωτερικό στοιχείο, τα κίνητρα και οι προθέσεις. Το πρώτο έχει σχέση με την πίστη μας στον Θεό, κι είναι η προσευχή, το δεύτερο σχετίζεται με τον εαυτό μας, είναι η νηστεία και το τρίτο αναφέρεται στους συνανθρώπους μας, κι είναι η φιλαργυρία.
Το αίτημα για την συγχώρηση των παραπτωματών και των οφειλών μας από τον Θεό προϋποθέτει την δική μας συγχώρηση όλων αυτών των συνανθρώπων που μας έχουν κάνει κακό και πιστεύουμε ότι μας οφείλουν. Με μια άλλη αφορμή ο Χριστός μας έδωσε ένα παράδειγμα, με την παραβολή «τῶν μυρίων ταλάντων καί τῶν ἑκατό δηναρίων» (Ματθ. 18, 23-35), πως δεν μπορούμε να ζητούμε από τον Θεό να μας συγχωρήσει τις οφειλές μας που ανέρχονται στο αστρονομικό ποσό των «μυρίων ταλάντων», όταν εμείς δεν είμαστε διατεθειμένοι να χαρίσουμε το ευτελές ποσό των «εκατό δηναρίων» που μας χρωστούν οι άλλοι. Το ρήμα άλλωστε «συγχωρώ» σημαίνει ότι μπορώ να συμπορευθώ με κάποιον άλλο. Πώς όμως θα μπορέσει να συμβεί αυτό αν προηγουμένως δεν τον αποδεχθώ και του κάνω χώρο για να χωρέσει μέσα στην καρδία μου;
Η έκφραση της ευσεβείας και της λατρεία μας προς τον Θεό είναι μια προσωπικη υπόθεση κι όχι αφορμή για την προβολή και αναγνώρισή μας από τους ανθρώπους, όπως έκαναν οι Φαρισαίοι και είδαμε την ομώνυμη Κυριακή (Λουκ. 18, 9-14). Τα όποια έργα πίστεως πράττει ο άνθρωπος έχουν σχέση με τις δικές του, εσώτερες πνευματικές ανάγκες και συνειδητοποίησεις· αν τώρα χρησιμοποιούνται για να προκαλέσουν την προσοχή, τον θαυμασμό και την αναγνώριση από τους άλλους, τότε αποδεικνύουμε ότι όλα αυτά που κάναμε δεν ήταν για τον Θεό, αλλά για την δόξα των ανθρώπων· συνεπώς αυτό που επιζητούσαμε το εισπράξαμε, την δόξα των ανθρώπων. Με την παρατήρηση του Χριστού για την αληθή νηστεία, την ευάρεστη από τον Θεό, κατανοούμε πόσο σοβαρό πράγμα είναι η ειλικρίνεια των κινήτρων και των προθέσεων για την ζωή του Χριστιανού. Πολλές φορές στα μάτια των ανθρώπων φαίνονται αυτά που κάνουμε σαν μεγάλα κατορθώματα ασκήσεως, αγιότητος και αυτοθυσίας, αλλά στα μάτια του Θεού όλα αυτά δεν είναι παρά «πεπιεσμένα μηδενικά». Το κριτήριο είναι ένα και πολύ απλό, για ποίον τα κάνουμε, για τον Θεό ή για τους ανθρώπους; Για να είναι αποδεκτά από τον Θεό πρέπει να γίνονται με τον τρόπο του Θεού, διαφορετικά αναγνωρίζονται και επιβραβεύονται από τους ανθρώπους αφού γίνονται για τον έπαινο τους. Η νηστεία, η ελεημοσύνη και όλα τα συναφή είναι ευκαιρίες για να εκφράσουμε εμπράκτως την πίστη μας κι όχι την ματαιοδοξία μας.
Τέλος, ο Χριστός καταδικάζει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο την φιλαργυρία. Ήδη, στην παραβολή εκείνη (Λουκ. 12, 16-21) όπου ο πλούσιος έχασε τον ύπνο του επειδή δεν είχε που να συνάξει τα γενήματα του και σκέφθηκε να κτίσει νέες, του απέδωσε ο Χριστός τον χαρακτηρισμό τους «άφρονος», δηλαδή τρελού. Η φιλαργυρία είναι μορφή ειδωλολατρίας, όπως διαπιστώνει ο απόστολος Παύλος (Κολ. 3,5) διότι κάνει τον άνθρωπο να εμπιστεύεται περισσότερο τα χρήματά του παρά τον Θεό. Από την άλλη, είναι κατεξοχήν αντικοινωνική και μισάνθρωπη η συμπεριφορά του φιλαργύρου με συνέπεια να αποξενώνεται από άλλους και να κλείνεται στον καταθλιπτικό εαυτό. Στην ανατολή υπάρχει μια παροιμία που λέει ότι, «ο απένταρος και ο φυλάργυρος το ίδιο δεν χαίρονται τα χρήματα· ο πρώτος επειδή δεν τα έχει, ο δεύτερος επειδή δεν τα χρησιμοποιεί». Και πολύ σοφά, λοιπόν, ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος συμβουλεύει, «καλύτερα να κάτσεις παρέα με γύπες, παρά με πλεονέκτη και άπληστο».
Συνεπώς, αν θέλουμε να είναι ευάρεστη η θυσία μας στον Θεό πρέπει να γίνεται με τον τρόπο του Θεού, δηλαδή τελωνικώς και όχι Φαρισαϊκώς. Αυτή την λογική λατρεία αναγνωρίζει ο Θεός κι όχι τις ανθρώπινες μεγαλαυχίες. Αυτή είναι η αληθής πνευματική ζωή· «εἴ τις δοκεῖ θρῆσκος εἶναι ἐν ὑμῖν μὴ χαλιναγωγῶν γλῶσσαν αὐτοῦ, ἀλλ᾿ ἀπατῶν καρδίαν αὐτοῦ, τούτου μάταιος ἡ θρησκεία. θρησκεία καθαρὰ καὶ ἀμίαντος παρὰ τῷ Θεῷ καὶ πατρὶ αὕτη ἐστίν, ἐπισκέπτεσθαι ὀρφανοὺς καὶ χήρας ἐν τῇ θλίψει αὐτῶν, ἄσπιλον ἑαυτὸν τηρεῖν ἀπὸ τοῦ κόσμου» (αν θέλει κάποιος από σας να είναι πραγματικά άνθρωπος του Θεού και δεν χαλιναγωγεί την γλώσσα του, εξαπατά τον εαυτό του και είναι άχρηστα αυτά που κάνει διότι η καθαρή λατρεία, αυτή που είναι αποδεκτή από τον Θεό, είναι να επισκέπτεσθε ορφανά και χήρες στις στενοχώριές τους και να τηρείτε τον εαυτό σας άσπιλο από τα κριτήρια και τις ιδέες του κόσμου), (Ιάκωβ. 1,26).
Aρχιμανδρίτης Παντελεήμων Τσορμπατζόγλου, ΔρΘ
Πρέπει να έχετε συνδεθεί για να σχολιάσετε.